Mardin Artuklu Üniversitesi

Süryani Dili ve Edebiyatı Bölümü Hakkında “Süryani Dili ve Edebiyatı” bölümü, bilimsel açıdan Batı dünyasında XVII. yüzyıldan beri büyük merak uyandırıp pek çok araştırmaya konu teşkil eden, ülkemizde ise neredeyse tamamen boş bırakılan Süryaniyat alanına yönelik “sosyal bilimler” esaslı bir lisans programıdır. Söz konusu bu boşluk, Mardin Artuklu Üniversitesi’nin gerek alana ilişkin bölgesel avantajını kullanmak, gerekse de sorumluluk almak suretiyle Türkiye’de Yaşayan Diller Enstitüsü bünyesinde oluşturduğu “Süryani Dili ve Kültürü” isimli Yüksek Lisans programı tarafından bir ölçüde kapatılmaya çalışılmakta; öğrencilere Süryani dili, literatürü, kültürü ve tarihi gibi alanlarda ihtisas eğitimi verilmektedir. Bununla birlikte, Süryani dilinin özellikleri ve literatürünün hacmi göz önüne alındığında, bu eğitimin lisans programı olarak daha geniş çaplı ve uzun vadeli şekilde verilmesi gerektiği anlaşılmaktadır. Bu bağlamda, bölümün kuruluş amaçlarından ilki ve en önemlisi, kadim bir geleneği temsil etmekte olan Süryani dili, kültürü, literatürü ve tarihi konularında bilgi sahibi, eski ve yeni Süryanice konusunda uzman, disiplinler arası çalışmalar yapabilen ve alana ilişkin yapacağı lisansüstü ihtisas ile beraber dünya çapında söz sahibi olabilecek, geçerli bilimsel formasyona sahip donanımlı öğrenciler yetiştirmektir. Bölümümüz bünyesinde eğitim alacak olan öğrenciler, geçmişte ve günümüzde Süryaniler ile ilgisi bulunan pek çok entelektüel mesele konusunda bilgi edinebileceklerdir. Bu kapsamda, bölümün temel dersleri olup eğitim programının esasını teşkil edecek Süryani dili ve kültürü ile ilgili derslerin dışında, tarih, tarih felsefesi ve metodolojisi, ilahiyat, sosyoloji, edebiyat, Süryani dili ile yakın ilgisi bulunan Sami dilleri ailesinden İbranice ve Aramice ile İngilizce gibi Süryani literatürünün büyük oranda aktarılmış olduğu modern batı dilleri kabilinden dersler ve uygulamalar öğrencilere her açıdan yeterli birikimi sağlayabilme amacına hizmet edeceklerdir. Bu arada, öğrencilerin sokaklarında pek çok dilin konuşulup farklı kültürlerin yaşatıldığı Mardin’de yaşama ve okuma olanağı bulacakları da şüphesizdir. Neden Süryani Dili ve Edebiyatı Bölümü? Binlerce yıldır Mezopotamya bölgesinin sakinleri olmalarına ve başlangıcı tespit edilemeyecek ölçüde köklü bir literatüre sahip bulunmalarına karşın, kültürleri, dilleri, tarihleri, kısacası onlara ilişkin her şeyleriyle birlikte bir bütün olarak “Süryani” olma olgusunun Türkiye ölçeğinde neredeyse tamamen “meçhul” bir konu olduğu su götürmez bir hakikattir. Bu olgu, sosyolojik açıdan toplumun farklı kesimleri arasında az veya çok mevcut olan veya kurulması ya da güçlendirilmesi gereken köprüleri sekteye uğratmakta; bilimsel açıdan ise XVII. yüzyıldan beri Süryani diline, kültürüne ve literatürüne karşı büyük ilgi gösteren Batı’nın oldukça gerisinde kaldığımızı kanıtlamaktadır. Buradan hareketle, “Süryani Dili ve Edebiyatı” bölümünün büyük bir açığı kapatacağı rahatlıkla görülebilir. Öte yandan, Süryani literatürü geçmişte Süryani dilinin yeni nesillere aktarılması veya tarihsel hafızanın muhafazası gibi hayatî fonksiyonları bakımından Süryaniler adına son derece önemli bir rol üstlenmiştir. Ancak daha genel değerlendirildiğinde, bu gelenek insanlığın müşterek uygarlık birikimine de önemli katkılar sağlamıştır. İlkin, Ortaçağ’da Süryani dilini kullanan yazarlar, günümüz araştırmacılarına, eserlerini kaleme aldıkları coğrafî sahaların siyasî, sosyal, ekonomik, kültürel ve dinî yapıları hakkında kıymetli bilgiler aktarıp alternatif bakış açıları sunmuşlardır. İkincisi, söz konusu bu yazarlar Roma-Bizans ve Part-Sasani gibi siyasî yapılar ile sözü geçen bu hanedanlar tarafından yönetilmiş olan geniş sahalardaki farklı topluluklar ve çeşitli olaylar hakkında olduğu kadar, VII. yüzyılın ikinci çeyreğinden itibaren Emeviler, Abbasiler, Selçuklular, Haçlılar, Moğollar veya Osmanlılar gibi hanedanlar tarafından idare edilen bu havzadaki gelişme ve hadiseler ile topluluklar hakkında da mühim aktarımlar yapmışlardır. Bu yönüyle bakıldığında, Süryani dili ile edebiyatının sosyal bilimciler için ihmale gelmeyecek konular oldukları rahatlıkla söylenebilir. “Süryani Dili ve Edebiyatı” bölümünün bugüne kadar Türkiye’de bu alana yönelik bırakılan eksikliği bir ölçüde de olsa giderip mümkün olduğu kadar kapatacak araştırmacılar yetiştirme ilkesi, böyle bir bölümün zaruretini göstermektedir. Bölüm Kontenjanı “Süryani Dili ve Edebiyatı” bölümü, ilk öğrencilerini 2017 yılında almayı planlamaktadır. Öğrenci kontenjanı öğretim elemanlarının her bir öğrenciye ilgi gösterip zaman ayırabilecekleri orana göre belirlenecek, öğrencilerin sayıca çok olmalarından ziyade nitelik bakımından yeterliliğe kavuşturulmaları ölçütünü esas alacaktır. Öğretim Üyeleri “Süryani Dili ve Edebiyatı” bölümü bünyesinde görev yapan üç öğretim üyesi mevcuttur. Aşağıda görüleceği gibi, bunların biri Doçent, ikisi Yardımcı Doçent unvanı taşımaktadırlar. Bununla birlikte, ihtiyaca göre bölüme yeni öğretim elemanları alınması planlanmaktadır. Doç. Dr. Mehmet Sait Toprak: Süryanice, Aramice, İbranice ve Arapça gibi Sami dilleri üzerinde uzmanlığı bulunan bir dilci ve Farsça, İngilizce ve Kürtçe başta gelmek üzere çeşitli başka dillere de vakıf bir teolog olarak Mehmet Sait Toprak, ilgilendiği bilimsel alanlarda dünya tarafından tanınan yetkin bir akademisyendir. Mehmet Sait Toprak’ın hali hazırda başka bazı alanların dışında Süryani dili ve edebiyatı üzerine de kitap ve makaleleri yayınlanmış olup, Süryani literatürünün önde gelen isimleri olan Nusaybinli İliyo ve Bar Ebroyo’ya ilişkin kitapları ve Süryani gramerine dair yazdıkları başta gelmek üzere basım aşamasında bulunan pek çok eseri mevcuttur. Mehmet Sait Toprak, “Süryani Dili ve Edebiyatı” bölümü bünyesinde Süryanice (Ktobonoyo – Turoyo), İbranice (Kutsal Kitap İbranicesi – Modern İbranice) ve Aramice gibi dillerin lisans öğrencilerine sevdirilmesi ve öğretilmesi ile beraber, Süryani diline, kültürüne, literatürüne ve Hıristiyan ve Yahudi ilahiyatlarına ilişkin çeşitli dersleri verebilme yetkinliği taşımaktadır. Yrd. Doç. Dr. Kutlu Akalın: Eski Yunanca ve Latince gibi klasik batı dillerine ve klasik Süryanice’ye hâkim bir akademisyen olan Kutlu Akalın, Geç Antikçağ ve özellikle Bizans konusunda uzman bir bilim insanıdır. İngilizce, Almanca ve Fransızca gibi diller üzerinden modern batı literatürünü takip edebilen Akalın, doktora eğitimini tamamladığı Princeton Üniversitesi’nde edindiği teorik ve yöntemsel birikimleri sürdürmekte olduğu çalışmalarda kullanmaktadır. Kutlu Akalın, “Süryani Dili ve Edebiyatı” bölümü bünyesinde klasik Süryanice başta olmak üzere Süryani kültürüne ve tarihine dair dersleri verebilme yetkinliğine sahiptir. Bununla birlikte, Antik Yunanistan, Bizans Devleti, Geç Antikçağ ve tarih biliminin araştırma yöntem ve teknikleri ile felsefesine ilişkin konular ve bu konularla Süryaniler arasında kurulacak ilişkilere yönelik dersler de Kutlu Akalın tarafından akademik düzeyde verilebilecektir. Kutlu Akalın’ın Süryani literatürüne dair İngilizce ve Türkçe yayınlanmış eserleri bulunmaktdır. Yrd. Doç. Dr. Zafer Duygu: Süryani tarihi, Süryani historiyografisi, Süryani teolojisi ve ilk yedi yüzyılı açısından Hıristiyanlık konularında uzman bir akademisyen olan Zafer Duygu, İngilizce üzerinden günümüz modern batı literatürünü takip edebilmekte, eski Yunanca üzerinden klasik Hıristiyanlık ve Bizans metinlerini okuyabilmektedir. Zafer Duygu’nun Ortaçağ’ın çeşitli dönemlerinde yazılmış çok sayıda Süryani kroniğinin metin tahlilli tercümelerini topladığı hacimli bir kitabı basım aşamasında olup, Süryani tarihine ve Hıristiyanlığın erken yüzyıllarına ilişkin yayınlanmış makaleleri bulunmaktadır. Seküler ve dinî açılardan Süryani tarihi, Süryani historiyografisi ve Süryanilerde teo-felsefî tartışmalar başta olmak üzere, ilk yedi asırda Hıristiyanlık, tarih biliminin araştırma yöntem ve ilkeleri, tarih felsefesi ve Haçlı seferleri gibi konular Zafer Duygu tarafından akademik düzeyde verilebilecek derslere örnek olarak gösterilebilir. Çeşitli Aktiviteler “Süryani Dili ve Edebiyatı” bölümü bünyesinde, düzenli olarak seminerler, paneller ve bilhassa alanında uzman akademisyenlerin bulunacağı konferanslar düzenlenmesi planlanmaktadır. Lisansüstü Programlarımız “Süryani Dili ve Edebiyatı” bölümünden mezun olacak öğrenciler, Mardin Artuklu Üniversitesi bünyesinde “Türkiye’de Yaşayan Diller Enstitüsü” biriminde faaliyetini sürdüren “Süryani Dili ve Kültürü” isimli tezli yüksek lisans programına gerekli koşulları sağlamak şartıyla devam edebilirler.